Διάλογος με την επικαιρότητα

Ένα νέο κορίτσι μ’ ένα σακίδιο στην πλάτη περιπλανιέται και παρατηρεί. Η Αν_να, ο χαρακτήρας της ΧΕΝ Ελλάδος ταξιδεύει σ’ έναν ακαθόριστο χώρο – χρόνο και μαθαίνει ν’ αναγνωρίζει κάθε μορφή βίας κατά των γυναικών. Με αφετηρία το Αν και προορισμό το Να βρίσκεται σ’ έναν διάλογο με την επικαιρότητα θέλοντας να αποκωδικοποιήσει τα γεγονότα και το πώς αυτά επηρεάζουν την κάθε γυναίκα.

Γιατί η Αν_να είναι κάθε γυναίκα που διεκδικεί ένα δίκαιο παρόν προσδοκώντας να παραδώσει στις επόμενες Άννες ένα καλύτερο μέλλον

Γυναίκες θύτες

Στις περιπτώσεις έμφυλης βίας στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων τα θύματα είναι οι γυναίκες και δράστες οι άνδρες. Και αυτό επειδή αυτή η μορφή βίας είναι συνέπεια της κοινωνικής υπεροχής του ενός φύλου απέναντι στο άλλο

Στην έμφυλη βία αντιλαμβανόμαστε ότι η βία σε βάρος μιας γυναίκας αποτελεί, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, συνέπεια της συνολικής αντιμετώπισης των γυναικών, ως φύλου. Τα προσωπικά χαρακτηριστικά της καθεμιάς (ηλικία, κοινωνική τάξη, μορφωτικό επίπεδο, καταγωγή, οικογενειακή κατάσταση, εξωτερική εμφάνιση …) λίγο μετράνε ή, στην περίπτωση που λαμβάνονται υπόψη, συνυπολογίζονται ως αρνητικά (ήταν νέα, λεπτή και όμορφη … μια δήθεν αντικειμενική περιγραφή που παραπέμπει στο ότι «τα ‘θελε»).

Τι γίνεται όμως όταν το θύμα είναι μεν γυναίκα, αλλά ο θύτης ή μάλλον η δράστιδα είναι πάλι γυναίκα;

Το ότι γυναίκες και άντρες αποτελούν μια «ενιαία», βάσει του φύλου τους, κατηγορία, δεν σημαίνει πως δεν έχουν διαφορές μεταξύ τους, ή, πως οι γυναίκες δεν ασκούν βία σε άλλες γυναίκες, παιδιά, ή / και άνδρες.

Άλλωστε, σύμφωνα με τις πατριαρχικές αντιλήψεις οι γυναίκες διακρίνονται ήδη σε «κατηγορίες» που τις φέρνουν αντιμέτωπες, τη μία απέναντι στην άλλη,

όμορφη – άσχημη, ηθική – ανήθικη, πόρνη – παρθένα.

«Κατηγορίες», βάσει των οποίων, κάποιες παίρνουν τα «εύσημα» και κάποιες ρίχνονται στον καιάδα. Έχουν λοιπόν «λόγους» (στο πλαίσιο μιας σεξιστικής κοινωνίας) να ανταγωνίζονται, έχοντας αποδεχτεί αυτές τις «πατριαρχικές αξίες», η μία εποφθαλμιά την άλλη (βλέπε και τις ανάλογες λαϊκές εκφράσεις, όπως «φίλη – φίδι», με την έννοια ότι δεν υπάρχουν πραγματικές φίλες).

Από την άλλη, γυναίκες και άνδρες έχουν αποδεχτεί τις αξίες του σύγχρονου «ανταγωνισμού» αναζητώντας καλύτερη εργασιακή θέση, μεγαλύτερη οικονομική εύνοια, υψηλότερη κοινωνική θέση.

Οι λόγοι που οδηγούν, επομένως, τις γυναίκες να είναι ανταγωνιστικές υπάρχουν, χωρίς αυτό να σημαίνει πως «αυτόματα» όλες οι γυναίκες αποκτούν παραβατικές συμπεριφορές και γίνονται επιθετικές.

Σε γενικές γραμμές, όμως (ακριβώς και λόγω του ότι η προσωπικότητα του ατόμου διαμορφώνεται και μέσα από την διαδικασία της έμφυλης κοινωνικοποίησης) οι γυναίκες εγκληματούν, στατιστικά, λιγότερο από τους άνδρες και -ακόμα και τότε, ασκούν μια «αμυντική βία», συνέπεια μιας συστηματικής κακοποίησης, κυρίως, στο πλαίσιο της οικογένειας, των ίδιων ή / και των παιδιών τους, προκειμένου να ξεφύγουν από την κακοποιητική σχέση που υφίστανται.

Στις περιπτώσεις που οι γυναίκες ασκούν «επιθετική βία», όπως έγινε στην πρόσφατη περίπτωση με την ρίψη καυστικού υγρού στο πρόσωπο και το σώμα μιας άλλης γυναίκας, ο ανταγωνισμός και τα αρνητικά συναισθήματα παίρνουν σάρκα και οστά μέσα από μια βίαιη και αποτρόπαια πράξη. Στην περίπτωση της Καλλιθέας, από ό, τι φαίνεται η δράστις έστησε την «επιχείρηση» βιτριόλι, με κάθε λεπτομέρεια. Προπαντός είχε προετοιμάσει την εκδίκηση : το καυστικό υγρό επιβάλλει ένα είδος διαρκούς «τιμωρίας»,  καθημερινής, μη ανατρέψιμης.

Τα μέσα που χρησιμοποιούν οι γυναίκες για να ασκήσουν σωματική (και όχι συναισθηματική ή ψυχολογική) βία άλλοτε (σπανιότερα) είναι ίδια με αυτά των ανδρών (όπλα, μαχαίρια, ξύλα, σίδερα, χέρια …) άλλοτε (και συχνότερα) διαφοροποιούνται και για αυτό μπορεί να χαρακτηρισθούν ως περισσότερο «γυναικεία», όπως το δηλητήριο και το βιτριόλι.

Και τα δύο μπορεί κανείς να τα προμηθευτεί εύκολα και τα δύο δεν προϋποθέτουν σωματική δύναμη και τα δύο έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί παλιότερα, από γυναίκες σε βάρος ανδρών.

Βέβαια, στις μέρες μας, που το έγκλημα γίνεται όλο και περίπλοκο, το βιτριόλι μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από οργανωμένες ομάδες, σε βάρος γυναικών που αντιτίθενται στα συγκεκριμένα συμφέροντά τους (με αυτή την έννοια, το έγκλημα εξακολουθεί να έχει  «γυναικεία» χαρακτηριστικά, ακόμα και όταν στρέφεται σε βάρος γυναικών). Στο Ιράν, λ.χ., στις αρχές του 21^ου αιώνα, δεκάδες γυναίκες περιλούσθηκαν με βιτριόλι από τους άνδρες τους, ή, άλλους άνδρες, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, η κάθε μια.

Οι γυναίκες, όσο και οι άνδρες, μπορούν να γίνουν θύτες, να εγκληματήσουν σε βάρος γυναικών, παιδιών, ανδρών. Το έγκλημα και η παραβατικότητα σχετίζονται με το (κοινωνικό) φύλο ως προς τη χρήση του μέσου, του αιτίου που το δημιουργεί, την (κοινωνική) εξουσία θύτη – θύματος, αλλά δεν σχετίζονται με το βιολογικό φύλο, με την έννοια ότι κανείς / καμιά δεν είναι «εκ γενετής» καλός / καλή ή κακός / κακιά. Ούτε όλοι οι άνδρες είναι «από τη φύση τους» κακοί, ούτε όλες οι γυναίκες καλές.

Το αυτονόητο : η βιολογία δεν περιορίζει τις γυναίκες ή τους άνδρες στο να διαμορφώνονται σε θύματα ή θύτες.

Η κοινωνία, οι σχέσεις όπως διαμορφώνονται μέσα σε αυτή, το κάνουν.

(Ο χαρακτήρας  “Άν_να” αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της ΧΕΝ Ελλάδος και σχεδιάστηκε από τη Ζωή Μουζενίδου)